هدف از اجرای مقررات ایمنی و دستورالعمل های مربوطه، امکان بوجود آمدن محیط سالم است به نحوی که افراد بدون دغدغه خاطر و بدون ترس از خطرات محیط اطراف به کار خود ادامه دهند و لازم است كه برای ادامه حیات بشر، حفظ این سه مقوله یعنی ایمنی، بهداشت و محیط زیست بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد زیرا هدف آن حفظ سلامت و زندگی انسان است و در نظر گرفتن توام این سه موضوع منجر به بهره‌وری بیشتر می‌شود
سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران چندی پیش با استقرار نظام مدیریت یکپارچه ایمنی، سلامت و محیط زیست در سطح سازمان موفق به اخذ گواهینامه نظام مدیریت HSE از سوی سامانه HSE شهرداری تهران شد و به بهانه این رویداد در گفتگو با مهندس رضا عرب عامری(مشاور HSE) سازمان آتش نشانی به بررسی پاره ای از موضوعات مرتبط با این مقوله در سازمان پرداختیم که در پی می خوانید:
مهندس عرب عامری درباره تعریف عملی از HSE اظهار داشت: سیستم مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست یک نظام از جنس رویکرد مدیریتی است و کار آن کاهش حوادث، بیماری و آلودگی زیست محیطی است که باید ختم به کاهش حوادث در محیط کاری، بیماری کمتر و کاهش نرخ آلودگی زیست محیطی باشد. این کار از طریق ساز و کارهای مدیریت انجام می شود و به همین دلیل آن را سیستم نظام مند مدیریت HSE خوانده اند.
وی درباره جایگاه HSE در کشور افزود: ورود این سیستم در ایران از طریق وزارت نفت انجام شد ولی شهرداری تهران در شرایطی مناسب، اجرای این سیستم را آغاز کرد و متولی آن شهر سالم سامانه مدیریت HSE شهرداری تهران است.
عامری ادامه داد: ساز و کارهای اجرایی در شهرداری به صورت پایلوت در چند منطقه مشخص و به صورت یکپارچه در کل سازمان ها، شرکت ها و مناطق وابسته به شهرداری تهران پیاده سازی شد و در واقع با نظارت شورای عالی HSE شهرداری انجام می شود که مدیریت شورا را نیز شهردار بر عهده دارد.
وی درباره حضور HSE در آتش نشانی تصریح کرد: آتش نشانی تولیت موضوعات ایمنی را در شهر دارد ولی تولیت فرد آتش نشان در حوزه ایمنی بر عهده چه کسی است؟ یک آتش نشان قرار است جان مردم را نجات دهد ولی چه کسی قرار است جان آتش نشان را نجات دهد؟
وی افزود: هدف اصلی از پیاده سازی مدیریت HSE در سازمان آتش نشانی تهیه ساز و کارهایی برای به حداقل رساندن حوادث در حوزه های مختلف عملیاتی و بیماری های شغلی بین آتش نشانان و کاهش صدمات روانی وارد شده به آتش نشانان در حوزه های مختلف است و این سازو کار در واقع نیازمند این بوده است که حجم زیادی برای سازمان محتواسازی انجام شود که در اولین چالش دریابیم چه چیزی خوب است یا بد؟
عامری درباره اقدامات پیش رو در سازمان آتش نشانی خاطرنشان کرد: برای کم کردن حوادث و بیماری ها سه گام داریم که در مرحله اول تلاش بر این است که تکنولوژی مربوط به صنعت را به روز رسانی کنیم و سخت افزار لازم را بیابیم به طور مثال در سازمان آتش نشانی باید خودروی آتش نشانی با کیفیت بالا وجود داشته باشد، تجهیزات استاندارد تهیه شود و در اختیار افراد قرار گیرد و لوازمی که تهیه می کنید نیز باید مطابق با نیازهای روز جهان باشد.
وی افزود: سازمان آتش نشانی این گام را برداشته و نرخ حوادث را کاهش داده بود و چالشی که وجود داشت تکنولوژی تا یک جایی این کار را انجام می دهد و از یک مسیری به بعد سیستم نیازمند ساز و کار لازم برای انجام کار است و نرم افزارهایی درست باید طراحی می شد.
مشاور ایمنی، بهداشت و محیط زیست سازمان آتش نشانی تهران بیان کرد: کاری که سیستم مدیریت HSE برای آتش نشانان انجام می دهد؛ حفظ سلامتی و جان آنها از طریق نظام مند کردن ساز و کارهای کنترل کننده است که البته نباید منکر فعالیت ها و تلاش های سازمان برای سلامت این نیروهای فداکار در آتش نشانی شد!و البته استاندارد انجام این کار را بر عهده گرفته بود.
وی با اشاره به پایش HSE که در ماه گذشته توسط گروه ممیزین ارشد شهرداری تهران انجام شد افزود: در این پایش، سازمان آتش نشانی موفق شد بر اساس گزارش نهایی سامانه HSE شهرداری تهران گواهینامه نظام مدیریت یکپارچه ایمنی، سلامت و محیط زیست را کسب نماید.

وی اذعان داشت: ما نباید چالش ها و موانع را با یکدیگر تلفیق نماییم. سازمان، سال های متمادی بر مبنای یک سیستم سنتی مدیریت شده و سیستماتیک کردن فعالیت ها در یک سازمان که روند سنتی داشته است کار دشواری است و چالش های خاص خود را دارد.

عامری گفت: ما باید بر روی آمارها صحبت کنیم و هیچگاه نمی توانیم با مدل ذهنی نظری را ارائه دهیم و البته در سازمان، یک تحلیل انجام شد تا چالش اصلی سازمان آشکار شود.خوشبختانه در سازمان با ساختار خوبی روبرو هستیم و تنها ضرورت استاندارد و سلامت بیشتر ملموس است و در این سازمان موضوع محیط زیست الویت نیست و سازمان آتش نشانی تاکنون نیز کارهایی را در این زمینه انجام داده است مانند طراحی گروه هزمت و افراد متخصصی که برای حوادث مربوط به مواد شیمیایی به محل حادثه اعزام واز بروز حوادث جانی و مالی پیشگیری و از صدمه دیدن محیط زیست جلوگیری می نمایند.
وی با اشاره به مقاومت در برابر تغییر در هر نوع سیستمی بیان کرد: خوشبختانه با ورود مهندس مهدی داوری به سازمان آتش نشانی به عنوان مدیر عامل این مجموعه گسترده، اقداماتی انجام شده است که به ذهن هیچ کس خطور نکرده بود و این موضوع از لحاظ رهبری و تعهد در استانداردها بسیار خوشایند است و چالش مقاومت در برابر تغییر و ابزار انجام آن در این سازمان، مدیر عامل است و این ابزار، کار خود را به خوبی انجام داده است.
وی افزود: به طور کلی در بررسی نقاط ضعف، این سیستم ها ساز و کار اجرایی تنیده در سازمان می خواهند و نمی توان به وسیله یک گروه مشاور که از بیرون سازمان وارد می شوند نمی توان این کار را اجرا کرد و قابلیت اجرا از این طریق تقریبا صفر است و یک مشاور صرفاً می تواند طراحی خوب و رهنمودهای مفید را ارائه کند.
مشاور HSE سازمان آتش نشانی ضمن تاکید بر ماهیت سازمان که بر پایه ایمنی استوار است خاطرنشان کرد: وجود کارشناسان ایمنی در ایستگاه ها و سازمان آتش نشانی فرآیند این سیستم را دشوار می کرد زیرا با توجه به میزان آگاهی افراد شاغل در این سازمان، پتانسیل بیشتری را می طلبید و خوشبختانه در چالش دوم یک تهدید و فرصت در کنار هم بود و این فرآیند در حدود یک سال و نیم زمان برد تا جای خود را در آتش نشانی باز کند.
وی افزود: در ابتدا تعدادی از افراد کارشناس و تحصیلکرده در حوزه HSE آموزش های لازم را در یک فرآیند و تعدادی ایستگاه به عنوان پایلوت انتخاب شدند و با همراهی این افراد با فرصتی که به اختیارمان آمد تهدیدها را شناسایی و آن را تبدیل به نقط قوت کردیم و از فرصت استقرار سیستم نیز استفاده کرده و محتوایی آماده شد که مفید و موثر است.
عامری با تاکید بر هدف و استراژی سازمان آتش نشانی تهران در نهادینه کردن HSE گفت: این هدف بلند مدت است و مهندس داوری عزم خود را برای اجرایی کردن این نظام و سیستم در یک پروژه مدت دار اعلام کرده است و اولین کار و استراتژی ایجاد یک پایلوت HSE در ایستگاه ها بود که بسیار موفقیت آمیز بود.
وی افزود: نقاط ضعف و قوت مشترک در این مراکز استخراج و پس از دریافت داده ها قصد داریم آنها را به بخش های دیگر سازمان بست دهیم و هدف بلند مدت را استرتژی محور ادامه دهیم و به طور حتم سازمان در مسیر بسیار خوبی پیش خواهد رفت.
مهندس عرب عامری درباره پیش نیاز پیاده سازی مدیریت HSE تاکید کرد: خانه داری صنعتی بحث بسیار اساسی و مهمی در این سیستم و پیش نیاز استقرار است و در هر سازمانی قبل از شروع به استقرار، موضوع خانه داری صنعتی مطرح می شود زیرا برای پاک شدن ذهن به پاک شدن محیط نیازمندیم.
وی افزود: همه ی حرف ما در سیستم های مدیریتی بر مبنای شاخص ها و معیارهای عملکردی است یعنی اگر سال بعد بگویی شرایط مطلوب است ما باید شاخص های ایمنی و سلامتی را پیش رو قرار می دهیم و با سال گذشته مقایسه می کنیم و اگر اصلاح انجام شده بود به آن می پردازیم.
مشاور ایمنی سازمان آتش نشانی با اشاره به انجام ممیزی داخلی توسط پرسنل آتش نشانی اظهار داشت: هدف این نوع ممیزی آمادگی سازمان برای انجام ممیزی های خارجی است و سازمان بعد از اینکه از ممیزی داخلی اطمینان خاطر پیدا کرد که انطباق نسبی دارد درخواست خود را به شرکت شهر سالم ارائه می دهد و سامانه HSE روی برنامه اجرایی که ارائه می دهد موظف است مراقبت از سیستم را ارائه کند و این کار یک بار در سال انجام می شود و چنانچه نسبت به سال بعد تغییری نیافته بود گواهی نامه از سازمان سلب می شود.
وی درباره مشارکت هرفرد در پیشبرد اهداف HSE گفت: هر استانداردی را که ورق می زنید اعم از استانداردهای شغلی که ایمنی و بهداشت شغلی را در بر می گیرد و یا مدیریت ریسک یا بخشی از آن که مشاوره و مشارکت هستند. این موضوع در تمام استانداردها به اصل یکپارچگی معروف هستند و شما نمی توانید یک سیستم مدیریتی را در سازمان جا بیندازید مگر اینکه در فعالیت های کنونی سازمان آن را ادغام کنید و جزو فعالیت های شما باشد زمانی که هر کسی مسئول ایمنی خود باشد و هدف همین است که هر آتش نشان حافظ جان و ایمنی خود باشد.
عامری تاکید کرد: در سازمان آتش نشانی، هدف فقط ایمنی و بهداشت آتش نشان نیست بلکه هر فردی به هر نحوی که با این سازمان در ارتباط است ذینفع محسوب می شود و هدف این است که هر فرد به صورت باطنی و دقیق به این موضوع دست یابد که خودش مسئول ایمنی خویش است و مشاوره در باب های مختلف شناسایی مخاطرات و حل آن با استفاده از خود افراد است.
وی در پایان اثر بخشی یک سیستم را در کنار هم داشتن رهبری و تعهد خواند و گفت: تعهد، آن چیزی است که ما از آن به عنوان یک اصل اول و مهم یاد می کنیم و رهبری یعنی فرد معتقد و همراه با سیستم که در متن استاندارد به صورت عینی و شفاف آمده است.
وی افزود: همه افراد درباره موضوعات ایمنی و محیط زیست مسوول هستند وافراد باید برای کاهش حوادث و بیماری ها در کنار هم مشارکت داشته باشند نکته مهم این است که شهروندان از این سیستم نیز بهره مند می شوند و دامنه ی کاری ما، پرسنل و محیط های عملیاتی هستند و هر فردی در این سیستم وارد و تحت تاثیر خدمات سازمان قرار می گیرد تحت پوشش این استاندارد قرار دارد.

برگرفته از سایت سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران